Nowe, nowe

Mam nową książkę. To znaczy wydawnictwo ma, ale wszak "wydawnictwo to ja", hmm, tak ;)))
Jest czwarta w serii "Jeden esej" - to książka Pawła Majewskiego Dwie próby o literaturze. Słowacki i Hoffmannsthal. Z Pawłem Majewskim współpracowałam już przed laty, kiedy był całkiem młodym pracownikiem naukowym IKP i świetnym tłumaczem książek z dziedziny antropologii komunikacji, a ja redagowałam te książki dla Wydawnictw UW. Potem czytałam jego własne książki i zawsze byłam pod wrażeniem. W 2017 roku wyszedł Lew, który mówi. Esej o granicach językowego wyrazu doświadczenia, i jeśli mogę jakoś językowo wyrazić swoje doświadczenie, to powiem, że żałuję, że to nie ja wydałam tę książkę. Bo to jest książka o różnych wymiarach obcości i o tym, jak człowiek próbuje ją wyrażać i przekraczać.

I dlatego między innymi - ale nie tylko, bo po prostu wiedziałam, że jeśli Paweł Majewski coś napisze, to po prostu to będzie dobre - zapytałam go jakiś czas temu, czy nie miałby czegoś do mojej serii. Okazało się, że ma, a gdyby to mi akurat nie pasowało, gotów był napisać coś specjalnie. Ale pasowało mi!

Dwie próby o literaturze to książka o tym, jak dwaj wielcy twórcy próbowali poradzić sobie z doświadczeniem, którego nie da się wyrazić dostępnym nam kodem językowym. Z doświadczeniem przekraczającym normalne, poddające się analizie przeżycia. Tak jak Słowacki, gdy zobaczył monument w Pornic i poczuł, że rozumie, jak duch dziejów kształtuje losy świata, od samych jego nieorganicznych początków. Z Hoffmannsthalem było jakby na odwrót - nagle zrozumiał, że wielkie i złożone systemy nie ogarniają rzeczywistości, i że on sam rozumie już coraz mniej, że zostaje tylko pojedynczość - rzeczy, organizmów, wydarzeń, że można tylko patrzeć, rejestrować ten rozbity świat. Genezis z ducha i List Lorda Chandosa to próby pokazania tego doświadczenia w (jednak) języku. A jednocześnie oba dzieła są właśnie wysiłkiem przekroczenia systemu komunikacyjnego, jakim jest język. Dlatego współcześni obu pisarzom odbiorcy często czuli się wobec tych tekstów bezradni, gotowi nieraz przypisywać ich twórcom szaleństwo lub co najmniej zażywanie jakichś dobrych środków psychoaktywnych. Zresztą i później badacze mieli z nimi kłopot. Ale to jasne, bo przecież badacze sami zawsze są częścią dyskursu. Próby wyjścia poza są cenne, ale trudne i przebiegają oscylacyjnie, gdy raz się wystawia stopę na zewnątrz, a raz się ją cofa, czasem nie wiedząc kiedy.
Dziś mamy posthumanizm i jeszcze parę filozofii angażujących dyskursy mniejszościowe. Można powiedzieć, ze wyostrzyła nam się świadomość naszej tępoty, czy też, że rozszerzyła świadomość naszych ograniczeń, że tak już sobie pójdę w oksymorony, które w sumie też są objawem zmagań z niewyrażalnym. Albo że jesteśmy gotowi na niegotowość, a jednocześnie otwarci na własne zamknięcie. To dobry grunt dla takich książek jak Dwie próby o literaturze.
A mnie zawsze to fascynowało.