Ciąg dalszy tematu z wczoraj...

Być może moje skróty myślowe są zbyt krótkie. Może czasem zaciemniają treść, którą chcę przekazać.

Wczorajszy post może był właśnie taki.

Zabrzmiał może sentymentalnie - i doczekałam się zjadliwie sarkastycznego komentarza. Odpowiedziałam nań i mam nadzieję, że trochę wyjaśniłam. Między innymi tak:

Nie do końca mnie zrozumiałaś. Pisząc o szamance, czarownicy itd, nie odwoływałam się do instancji, która miałaby bronić kogokolwiek, także mnie. Chodzi o to, że mamy w sobie ciemność, której często zaprzeczamy, którą z siebie wypieramy. Szamanka i czarownica to być może nic dobrego. Może to zabobon, zazdrość, zawiść, chęć podporządkowania sobie świata. 
"Obcego" mamy w sobie. Dla kogo produkuje się miliony filmów pornograficznych, w których na ogół kobiety są poniżane, traktowane jak obiekt i w dodatku same tego chcą i są zawsze chętne? Czy nie dla kulturalnych panów Europejczyków? I skoro przemysł pornograficzny dobrze się ma - to kto to ogląda? I kto potem - lub przedtem ślini się na widok dziewczyny w mini, choć tylko niektórzy zawołają za nią "e, lala". Muzułmanie po prostu mają na wierzchu to, do czego szlachetny europejczyk nie chce się przyznać, spycha to w głąb siebie, udaje że tego nie ma. "Ja taki nie jestem!". Ale to nie zniknie, nie chce się zmieścić, więc trzeba to wynieść poza siebie. Najlepiej się do tego nadaje obcy, inny kulturowo, o innej karnacji. Ten, o którym Pantera pisze: "dzicz, motłoch, hołota". Są naszym najgorszym snem o nas samych. Więc trzeba ich spalić, spalić naprawdę - żeby samych siebie symbolicznie oczyścić.
Gdyby nie było uchodźców w Europie, trzeba by ich wymyślić.

Chciałam jednak jeszcze powiedzieć coś tutaj.

Chodziło mi wczoraj o pewne mechanizmy wykluczenia, jakie ludzka psychika stosuje wobec innych ludzi jakoś nam obcych, przerzucając na nich pewne nasze własne cechy czy instynkty - te, których nie akceptujemy i z którymi się w sobie nie godzimy. Symbolicznie nazwałam je szamanką, czarownicą, wilkiem. Pewnie to zabrzmiało zbyt patetycznie. Pewnie jestem w tym trochę śmieszna. Ale to mój wybór. Godzę się na śmieszność.

Dodatkowo chcę powiedzieć, że nikogo nie oceniam. Oczywiście prywatnie mam swój system wartości, ale wolę go odnosić do siebie, w tym sensie, że postępuję zgodnie z nim. Nie mogę oceniać nikogo innego.

Każda postawa społeczna ma swoje uzasadnienie i skoro się wykształciła, to znaczy, że czemuś służy. 

Zamknięcie we własnej społeczności, odgrodzenie od obcych i wszelkie mechanizmy przerzucania na nich wyobrażeń zła, którego nie możemy znieść w sobie samych, odgrywało olbrzymią rolę w sytuacjach, gdy nie było na podorędziu praw człowieka, psychologów i terapeutów, a obce plemię stanowiło w każdej chwili śmiertelne zagrożenie. Agresora trzeba było pokonać, zabić, a łatwiej zabić wcielenie zła niż bliźniego. Z niebezpiecznymi popędami i pragnieniami łatwiej radzić sobie przez ich eksterioryzowanie.

Ale jak jest teraz?

Można by - z jednej strony - pomyśleć, że jest inaczej. Jesteśmy cały wiek niemal po Freudzie i wiemy, że nie składamy się z jednego wymiaru. Że to, co obce, co niesamowite, to wszystko jest w nas. Żyjemy w czasach, gdy na co dzień po prostu nie możemy obcego plemienia uznać za wcielenie zła, bo świat jest na to za ciasny: obcy często jest sąsiadem, kolegą z pracy, mężem albo żoną. No i szczycimy się wiekami filozofii i rozwoju oświeceniowej i pooświeceniowej wiary, że człowiek to coś więcej, i że umiemy wznieść się ponad podziały narodowe, religijne, kulturowe, a może nawet gatunkowe. Inaczej rozwiązujemy konflikty, jesteśmy pełni zrozumienia.

Ale czy na pewno jesteśmy tacy nowocześni? Bruno Latour twierdził, że nigdy nie byliśmy, i ja akurat przyznaję mu rację. Ciągle jest w nas magiczne przeżywanie świata i wiele pierwotnych potrzeb. I być może mocno nie nadążamy za rozwojem różnych technologii, zwłaszcza komunikacyjnych. Chcę powiedzieć, że niechęć do obcych jest w pewien sposób naturalna. Może nie jesteśmy w stanie się jej pozbyć i spełnia ona ciągle jakąś psychologiczną i społeczną rolę.

Zastanawiam się czy jedno wyklucza drugie? Czy można pogodzić oba ludzkie dążenia: do odcinania się od obcych i do wznoszenia się ponad te uwarunkowania, do przekraczania ich. 

Są w nas stare, pierwotne miejsca. To tam mieszka szamanka, czarownica. W pewien sposób jest symbolem mroku we mnie. Ale zgoda na tę ciemność paradoksalnie daje rodzaj jasności, tak czuję. Oraz ulgę. Ta sfera, zaakceptowana, daje siłę, pozwala na rozwój, poszerza świadomość. A jednocześnie, skoro wiem, że jest, mogę poddać ją refleksji. Tak widzę istotę bycia człowiekiem dzisiaj. 

A jutro?

Myślę, że nie zatrzymamy uchodźców. Możemy tylko trochę opóźnić proces, który jest następstwem wielowiekowych krzywd. Świat się jakoś zmieni - tak jak zawsze się zmieniał. Będziemy musieli jakoś z tym żyć.