Wędrując, pytając

Moja mama uczyła języka rosyjskiego przez pierwszych kilkanaście lat pracy w wiejskiej podstawówce. Potem przekwalifikowała się na nauczanie początkowe...

Rosyjski znała bardzo dobrze, bo urodziła się w  łotewskiej republice ZSRR i tam spędziła pierwszych 13 lat swego życia. Rodzice byli Polakami, ale po polsku rozmawiali tylko między sobą.

Jako małe dziecko ciągle miałam wokół siebie jakieś rosyjskie książki: gruby, ilustrowany radziecki podręcznik, który często kartkowałam, nie umiejąc jeszcze czytać; w nim to pojawiał się Lenin jako bohater i przyjaciel dzieci na całym świecie.

Potem zauważyłam grubaśne słowniki, klasyków rosyjskich w oryginale, Puszkin, Dostojewski, Tołstoj, Gogol, Czechow.

Zapadła mi w pamięć ilustracja w książce Diectwo Gorkiego – mały nagi chłopczyk leży na ławce pupą do góry, a starzec zamierza się na niego rózgą.

W piątej klasie zaczęłam uczyć się rosyjskiego – miałam wtedy lekcje z mamą.

Potem pojawił się rusycysta z wykształceniem uniwersyteckim, młody jeszcze, z głową w lokach, o błękitnych, zwykle przekrwionych lekko oczach.

Myślę teraz, że został zesłany, by nie epatować nałogiem, na przytulną placówkę, gdzie w zadymionym wiecznie pokoju nauczycielskim mógł liczyć na zrozumienie.

Od tej pory w zasadzie zaczęło się zapominanie tego, czego zdążyliśmy się nauczyć.

                                                                            *

Do mojej koleżanki – B., przyjechał kiedyś kuzyn ze Związku Radzieckiego. Miałyśmy wtedy 12-13 lat on – kilka lat więcej.

Powiedziałaś mu, że twoja mama jest nauczycielką rosyjskiego – rozszczebiotała się B. – Ja mu na to: „ależ skąd, Ani mama uczy plastyki”. „No to fajną masz koleżankę, rzeczywiście”,  tak mi powiedział...

Opowiadała to z satysfakcją, z poczuciem, że jest górą. Jej kuzyn sądzi, że kłamałam. A teraz pojechał i już zawsze będzie tak myślał, nic już droga Aniu nie odwrócisz.

Dlaczego?

Wiele razy się zastanawiałam.

Nie wyobrażałam sobie, że można tak zrobić.

Parę lat wcześniej rodzice B. wyprowadzili się do miasta oddalonego o kilkadziesiąt kilometrów, zabrali ze sobą dwóch młodszych synów, zostawiając B. z babcią.

Babcia lubiła czasem zbić B.; kiedyś nawet byłam tego świadkiem.

A pewnego razu, u niej w domu, wzięłam do ręki lalkę siedzącą na łóżku. Złapałam za plastikowe rączki i kilka razy zrobiłam nią „fikołka” w powietrzu.

Wiesz – powiedziała babcia B. głosem cichym i spokojnym. – W tym domu było dużo dzieci, ale żadne, nigdy nie zachowało się w ten sposób.

Wyjęła mi lalkę z ręki.

Zostałam z uśmiechem, nie całkiem pewna, czym zawiniłam.

Wędruję,

badam.

Dlaczego pamiętam takie rzeczy?